Dzień 11 kwietnia jest Światowym Dniem Chorych na Chorobę Parkinsona. Choroba Parkinsona jest chorobą zwyrodnieniową, częściej dotykającą mężczyzn niż kobiet (3:2). Pierwsze objawy występują zazwyczaj po 50rż, przy czym największą zapadalność obserwuje się w szóstej- siódmej dekadzie życia. W 5% przypadków choroba występuje rodzinnie.
Zmiany patomomorfologiczne w mózgu dotyczą jąder podstawy – umiejscowionych głęboko w mózgu i górnej części pnia mózgu. U osób z chorobą Parkinsona dochodzi do zaniku pewnych komórek w mózgu, głównie w obrębie istoty czarnej oraz niedoboru dopaminy – jednego z neuroprzekaźników. Podobne objawy mogą występować po niektórych lekach (leki antypsychotyczne, przeciwwymiotne), po urazach (encefalopatia bokserów), w chorobach naczyń (rozsiane zmiany niedokrwienne drobnych naczyń), w chorobach zakaźnych ( zapalenie mózgu, zakażenie wirusem HIV) oraz w innych chorobach takich jak wodogłowie, chorobach przytarczyc czy zespołach paraneoplastycznych.
Początkowe objawy są zazwyczaj dyskretne, chorzy skarżą się przeważnie na liczne dolegliwości bólowe. Najbardziej jednak typowym objawem i jednym z najwcześniejszych jest drżenie – początkowo dotyczy zwykle jednej kończyny górnej, później pojawia się we wszystkich pozostałych kończynach, ma zazwyczaj charakter „kręcenia pigułek”, pojawia się w spoczynku, słabnie w ruchu i gdy chory śpi. Drżenie może dotyczyć również mięśni twarzy – warg, policzków, rzadko jednak obejmuje głowę.
Innym z objawów jest spowolnienie ruchowe, które powoduje, że pacjenci maja problemy z ubieraniem się, jedzeniem, utrzymywaniem higieny osobistej, pisaniem. Ponadto wpływ choroby na mięśnie jest również widoczny w obrębie twarzy, która staje się maskowata. Dołączają się problemy z połykaniem, mówieniem. W przebiegu choroby wyraźnie zaznaczona jest też sztywność mięśni, zwłaszcza w obrębie mięśni karku, tułowia i kończyn. Ze względu na nakładanie się sztywności i drżenia mięśni, ruchy chorego mogą przybierać charakter „koła zębatego”. Sztywność mięśni stanowi przyczynę charakterystycznej przygarbionej postawy chorego i wpływa pośrednio na liczne upadki. Chód chorego również ulega zmianie – chory idzie pochylony do przodu, powłóczy nogami i przyspiesza krok (w celu „dogonienia” środka ciężkości). Zmienia się charakter pisma, mogą wystąpić zaburzenia ruchomości gałek ocznych, zwłaszcza ku górze. Uciążliwa może być również zwiększona potliwość skóry, jej przetłuszczanie się, a także hipotonia ortostatyczna – nagłe spadki ciśnienia tętniczego po pionizacji. U ok.30% chorych występują objawy depresji, stany splątania oraz otępienie.
Leczenie choroby ma charakter objawowy i nie hamuje toczącego się procesu patologicznego. W leczeniu stosuje się preparaty poprawiające przekaźnictwo dopaminergiczne, działające cholinolitycznie, zwiększające uwalnianie dopaminy, działające na receptory dopaminergiczne.
W przebiegu choroby Parkinsona jak i jej leczenia dochodzi często do fluktuacji stanu klinicznego – nagłych zmian funkcjonowania chorego dotyczących ruchu, a także nastroju i czynności autonomicznych. Mogą mieć one związek z „wyczerpywaniem” się dawki leku i występują pod koniec działania dawki, jak również z opóźnionym początkiem jej działania. Występują także stany „off” – wyłączenia, usztywnienia, zazwyczaj oporne na leczenie; okresowe przełączanie stanu klinicznego („on-off”) oraz przymrożenia. W przebiegu leczenia preparatami lewodopy może dochodzić do powikłań pod postacią dyskinez – ruchów mimowolnych, pląsawiczych; bolesnych dystonii. (nadmiernego napinania się określonych grup mięśni). Większość z tych objawów można próbować zminimalizować poprzez zmianę schematu leczenia.
U niektórych pacjentów możliwe jest również leczenie chirurgiczne, operacyjne – pod postacią głębokiej stymulacji mózgu. Polega ona na wszczepieniu elektrody do określonego obszaru w mózgu, odpowiedzialnego za zaburzenia ruchowe, i stymulowanie prądem poprzez generator wszczepiony pod skóra w okolicy podobojczykowej. W badaniach eksperymentalnych próbuje się również przeszczepiania tkanek płodowych oraz tkanki rdzeniowej.
lek. Patrycja Sendorek – specjalista neurolog
