Stres jest wpisany w styl życia XXI w. Nieustający pośpiech, natłok obowiązków, rozprzestrzeniające się choroby i zmartwienia powodują, że nieprzyjemne odczucia stresu towarzyszą nam praktycznie każdego dnia. Gwałtowne zmiany oraz presja otoczenia sprawiają, iż musimy włożyć wiele wysiłku i coraz szybciej przystosowywać się do nadchodzących przemian. Bardzo ważne jest nasze spojrzenie na dane czynniki stresogenne i ich subiektywna ocena. Dzięki temu jesteśmy w stanie znaleźć możliwe sposoby przezwyciężania stresu, a nawet traktować je jako czynniki motywujące nas do działania. Pamiętajmy jednak, że stres nie dotyczy tylko ludzi prowadzących intensywny tryb życia – samotność, monotonia czy niedostateczna ilość bodźców również wywołują stan napięcia. Zatem stres jest nieuniknioną częścią życia każdego człowieka, dotykającą różnych jego sfer.
Jedną z płaszczyzn na której stres bardzo często nam towarzyszy, jest praca zawodowa. Często wiążemy ten stres zawodowy z wypaleniem. Możemy wyróżnić liczne techniki radzenia sobie z czynnikami stresującymi. Podkreśla się ogromną rolę bezpośrednich oddziaływań na człowieka poprzez edukację, psychoterapię, techniki relaksacji a nawet interwencje farmakologiczne. Jako alternatywne metody wyróżnia się zmiany w samym środowisku pracy. Stres zawodowy w porównaniu z wypaleniem jest dużo bardziej rokujący, możliwy do opanowania i poradzenia sobie z nim. Jednak silny czy chroniczny stres jest zjawiskiem niezwykle niebezpiecznym, może działać destrukcyjnie na człowieka. Dlatego tak ważna jest umiejętność radzenia sobie z czynnikami stresującymi i skuteczne ich zwalczanie. Zwłaszcza, gdy czynniki te zaburzają rytm pracy i utrudniają wykonywanie obowiązków zawodowych.
Pracownik zdecydowanie lepiej może bronić się przed napięciem w pracy, jeśli ma świadomość, że każda inna osoba może także stać się ofiarą owego stresu a konfrontacja z czynnikiem stresującym jest zdecydowanie bardziej owocna niż zaprzeczenie jego istnieniu. Warto przede wszystkim analizować prawdopodobne przyczyny stresu oraz szacować na podstawie analizy zysków i strat, czy można uniknąć danego czynnika stresującego. Należy decydować, kiedy przerwać obciążającą sytuację. Podkreśla się znaczenie asertywności w pracy, zwłaszcza wobec przełożonych. Konieczna jest także kontrola tempa pracy i dostosowanie wykonywanych zadań do posiadanego na nie czasu.
Musimy ustalać swoje cele i dążyć do ich realizacji, a także analizować możliwe sposoby rozwiązania problemów. Bardzo ważne jest, aby po całym dniu pracy rozładowywać napięcie aktywnością, która sprawia nam przyjemność, na przykład spacer, czytanie książki, sport czy praca w ogródku.
Należy pamiętać o indywidualnych środkach i metodach zmierzających do zabezpieczenia się przed działaniem czynników stresujących. Do technik radzenia sobie ze stresem zawodowym możemy zaliczyć: omawianie trudnych problemów i zadań z kolegami z pracy, przerwy w trakcie pracy, udział w różnego rodzaju warsztatach doszkalających, spędzanie wolnego czasu z rodziną i przyjaciółmi, ćwiczenia fizyczne, podróże, urlopy, rozrywki towarzyskie, słuchanie muzyki i wiele innych. Dla każdego z nas, jedna technika będzie skuteczna, inna zaś mniej. Podobnie strategia stosowana w pracy, może wcale nie sprawdzać się w sferze życia prywatnego i odwrotnie. Musimy znaleźć tę, która jest odpowiednia dla nas, tę dzięki której możemy obniżyć napięcie w konkretnej sytuacji.
W obecnym czasie ryzyko stresu i wypalania zawodowego jest bardzo wysokie. Stres związany jest w znacznym stopniu z negatywnymi postawami i zachowaniami pracowników. Stres w pracy jest uznawany obecnie za zjawisko szkodliwe zarówno z punktu widzenia powodzenia i samopoczucia pracownika, jak i z punktu widzenia efektywności i produktywności całego zespołu i organizacji danego miejsca pracy. Dlatego tak ważne jest, aby pracodawcy także starali się na różne sposoby, wspierać pracowników i stwarzać im dogodne warunki pracy. Próbowali możliwie jak najlepiej zrozumieć motywy ich działania i doceniali wkład w wykonaną pracę. Bez względu na to, czy jesteśmy po jednej czy drugiej stronie, starajmy się tworzyć przyjazną atmosferę w miejscu pracy, gdzie jednak spędzamy dużą część naszego życia.
mgr Emilia Bastrzyk – psycholog
