Optymistę spotyka w życiu tyle samo niepowodzeń i tragedii, co pesymistę, ale optymista znosi to lepiej.
Martin Seligman
Korzyści ze złego samopoczucia
Psychologowie interesujący się emocjami starają się zrozumieć jak one powstają, jakie powodują skutki, jaka jest ich dynamika, a przede wszystkim dlaczego niektóre występują bardzo często lub zbyt rzadko. Każdy z nas przeżywa różnego rodzaju emocje, zarówno pozytywne np. radość, duma, siła, jak i negatywne np. złość, smutek. Ponadto każdy człowiek wyraża je na swój niepowtarzalny sposób.
Emocje, które przeżywamy są specyficzną reakcją na codzienne wydarzenia w naszym życiu. Zazwyczaj przekazują one ważne dla nas informacje, to od nas zależy jak je postrzegamy, wyrażamy i czy umiemy prawidłowo z nich korzystać. Każda emocja, którą przeżywamy, jest nam potrzebna, ponieważ określa nasze relacje z otoczeniem, informuje nas, co w danym momencie jest dla ważne biorąc pod uwagę nasze potrzeby, cele i wartości. Każda emocja to dla nas komunikat, negatywne emocje informują, że jakaś potrzeba w naszym życiu jest zagrożona.
Kiedy odczuwamy strach, możemy przypuszczać, iż przeczuwamy niebezpieczeństwo, smutek, prawdopodobnie doświadczyliśmy straty. Negatywne emocje np. smutek, lęk, niepokój są typową reakcją na trudne sytuacje, które mają miejsce w naszym życiu i pełnią bardzo ważną funkcję. W wielu sytuacjach negatywne emocje dodają energii, mogą motywować
i pomagają reagować. Strach sprawia, że reagujemy na zagrożenie, lęk powoduje, że stajemy się bardziej czujni i uważni, gniew natomiast może przyczynić się do większego zaangażowania.
Dobre życie
Zgodnie z nurtem psychologii pozytywnej zdrowie to zdolność jednostki do odczuwania pozytywnych emocji, doświadczania przyjemności zmysłowych, nadziei oraz zaufania. Ponadto zdrowie to możliwość zaangażowania
w różnorodne aktywności i realizację celów, budowania i utrzymywania bliskich relacji interpersonalnych, optymizm oraz wysoki poziom zadowolenia z życia. Już w czasach starożytnych zastanawiano się czym jest szczęście. Zgodnie z pewnymi założeniami poczucie szczęścia osiągamy, kiedy przybliżamy się do pewnego zamierzonego stanu lub osiągamy ważny cel. Przyjmuje się również, iż człowiek jest szczęśliwy, kiedy podejmuje ciekawe działanie, które jest adekwatne do posiadanych umiejętności. Na podstawie różnych badań stwierdzono, iż osoby mające ważne cele, są bardziej aktywne, doświadczają na co dzień wielu pozytywnych emocji, mają również poczucie, że ich życie ma sens. Istnieje wiele grup czynników, które kształtują nasze poczucie szczęścia. Jedna z nich, która ma znaczący wpływ na dobrostan psychiczny to sposób w jaki postrzegamy siebie i świat. Sposób interpretowania otoczenia ma o wiele większy wpływ niż obiektywne warunki. Na nasze poczucie szczęścia wpływ ma przede wszystkim to, jak postrzegamy nasze życie, w mniejszym stopniu natomiast to, kim jesteśmy.
Biologiczne podstawy szczęścia
Mózg jest organem niezwykle plastycznym, na jego strukturę i sposób funkcjonowania wpływ mają różnorodne czynniki i warunki zewnętrzne. Podczas pierwszego roku życia mózg powiększa się trzykrotnie, w pierwszym roku życia stanowi ¾ wielkości i mózgu dorosłego człowieka. Każdy człowiek przejawia inny poziom odporności na stres, w pierwszych sześciu latach życia dziecko jest szczególnie podatne na działanie napięć emocjonalnych.
Udowodniono, iż w mózgu dzieci, które w pierwszych latach swojego życia nie otrzymały wsparcia w radzeniu sobie z intensywnymi emocjami oraz przeżyciami, bardzo często nie powstają połączenia, umożliwiające w przyszłości radzić sobie w trudnych
i stresujących sytuacjach. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci czuły się bezpieczne, kochane i rozwijały się w otoczeniu opiekunów, którzy są wrażliwi na ich potrzeby oraz potrafią odpowiednio je zaspokajać. Naukowcy uważają, iż doświadczenia wczesnodziecięce mają znaczący wpływ na jakość życia. Właśnie te doświadczenie mogą decydować jak w przyszłości jednostka będzie funkcjonować i interpretować wydarzenia, czy będzie potrafiła odczuwać radość z codziennych doświadczeń, czy też będzie permanentnie przejawiać uporczywe stany lęku, złości i obniżonego nastroju.
Optymizmu można się nauczyć
Według Martina Seligman, amerykańskiego psychologa, pozytywne myślenie to przede wszystkim świadome koncentrowanie się na pozytywnych aspektach tego co doświadczamy oraz co nas otacza. Ponadto pozytywne myślenie to umiejętność dostrzegania zasobów w sobie i innych osobach. W niektórych kulturach zaczęto podważać nurt pozytywnego myślenia utożsamiając go
z patrzeniem na świat przez różowe okulary, byciem niepoważnym, ignorowaniem problemów. Krytycy tej metody uważają, iż bazuje ona na manipulacji, zarzucają jej brak refleksyjności
Tymczasem specjaliści podkreślają rolę pozytywnego myślenia i zachęcają do doskonalenia tej techniki od najmłodszych lat. Pozytywne myślenie to umiejętność, która pozwala nam dostrzegać pozytywne strony problemów, których doświadczamy w codziennym życiu. Ponadto metoda ta poprawia jakość naszego życia, ponieważ umożliwia nam wyciągać wnioski i uczyć się na podstawie własnych doświadczeń.
Jak rozwijać pozytywne myślenie:
Nic nie jest tylko czarno-białe. Klasyfikowanie sytuacji w kategoriach jednoznacznie pozytywnych- negatywnych, powoduje, iż ignorujemy ważne szczegóły i detale. W myśl tej zasady zapominamy o złożoność tego, co nas spotyka, mamy tendencję do określania każdego zdarzenia albo jako dobrego albo złego, coś albo się udało albo nie, albo wygraliśmy albo przegraliśmy.
Nie porównuj. Roztrząsanie czy ktoś ma lepiej czy gorzej, więcej lub mniej jest stratą czasu. Zazdrość, rywalizacja są wyczerpujące, przede wszystkim hamują nasz rozwój.
Akceptuj, nie oceniaj, analizuj fakty. Ocena jest opinią, subiektywnym przekonaniem, nie musi być zgodna z prawdą. Staraj się być uważny
i otwarty, nie oceniaj innych, dzięki temu zyskasz dystans do siebie
i innych, będziesz mniej wrażliwy na krytykę. Pamiętaj, że to czego doświadczasz jest czymś dobrym.
Pamiętaj, że czasem należy odpuścić. Nie możemy być świetni we wszystkim czym się zajmujemy. Staraj się ustalać priorytety, regularnie oceniać możliwości oraz weryfikować swoje potrzeby.
Dbaj o odpoczynek. Naucz się dbać o siebie, pamiętaj o drobnych przyjemnościach. Staraj się każdego dnia znaleźć czas tylko dla siebie, zrób wtedy coś co pozwoli Ci się zrelaksować i odpocząć.
Wyciągaj wnioski z niepowodzeń. Bierz odpowiedzialność za swoje działania. Staraj się obiektywnie oceniać każdą sytuację. Warto uczyć się na własnych błędach, ponieważ one zwiększają bazę doświadczeń,
z których możemy wyciągać wnioski.
mgr Paulina Głuska – psycholog
