W wyniku fizjologicznego procesu, jakim jest starzenie się organizmu, dochodzi do wielu zmian w narządzie wzroku.
Współtowarzyszące choroby ogólne, takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, hipercholesterolemia, nadczynność tarczycy dodatkowo wpływają niekorzystnie na funkcjonowanie gałki ocznej. Zmiany mogą dotyczyć niemal każdej struktury.
Wiele chorób może przebiegać bez- lub skąpoobjawowo, dlatego tak ważne są badania profilaktyczne. Częstość wykonywania tych badań zależy od wieku i występowania dodatkowych czynników ryzyka. Średnio powinno się badać raz do roku.
Starczowzroczność (presbyopia) – to przykład fizjologicznego procesu, polegającego na pogorszeniu widzenia z bliskiej odległości. Wynika ze zmniejszenia lub utraty zdolności akomodacji oka. Początkowo jej zmniejszanie się można zauważyć po tym, że pacjenci odsuwają od siebie druk, aby móc go odczytać. Mogą pojawić się objawy zmęczenia przy długim czytaniu, a nawet bóle głowy. Mogą dołączyć objawy zapalenia spojówek. Określenie właściwej mocy okularów potrzebnych do pracy z bliska wymaga konsultacji okulistycznej w celu dobrania najlepszej korekcji okularowej w zależności od wady wzroku, potrzeb wzrokowych (książka, komputer, prawo jazdy, sport, kino, szkoła, TV), jak również wykonywanej pracy. Podczas wizyty warto zbadać również przedni odcinek i dno oczu, szczególnie po 40 roku życia, albowiem po nim wzrasta ryzyko występowania chorób między innymi zaćmy, jaskry, czy chorób plamki.
Jaskra to choroba oczu prowadząca do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Głównym czynnikiem powodującym jego uszkodzenie jest nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Często jaskra przebiega bez- albo skąpoobjawowo. Dla rozpoznania jaskry konieczne jest stwierdzenie charakterystycznych zmian tarczy nerwu wzrokowego i ubytków w polu widzenia.
Zaćma (łac. cataracta) to choroba oczu prowadząca do zmętnienia soczewki. Występuje głównie u osób po 60 roku życia. Objawem zaćmy może być przymglone widzenie, a nawet całkowita utrata wzroku. Zaćma może być jedno lub obustronna. Zaćmę jednostronną łatwo przeoczyć lub zbagatelizować. Leczenie tego schorzenia jest tylko operacyjne. Polega na rozbiciu i usunięciu zmętniałej soczewki, a następnie zastąpieniu jej poprzez wszczepienie nowej sztucznej.
Plamka to struktura gałki ocznej, która odpowiada za widzenie w centrum pola widzenia takich rzeczy, jak wyrazy w książce lub obrazy w telewizji oraz za postrzeganie barw. Po 50 roku życia może dochodzić do zmian degeneracyjnych w jej obrębie np.: AMD (ang. age- related macular degeneration), tworzenia otworu, czy błony przedsiatkówkowej. Ze względu na fakt, że zmiany na dnie oka powstają niesymetrycznie, mogą w początkowym okresie być niezauważone. Najczęstsze objawy to zniekształcenie oglądanych przedmiotów, krzywienie linii, wrażenie zmiany wielkości przedmiotów, pogorszenie ostrości wzroku (niewyraźne, zamazane widzenie), ciemna plama przed okiem (w zaawansowanych zmianach AMD).
W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek objawów ze strony narządu wzroku niezbędna jest konsultacja okulistyczna. Ma ona na celu wdrożenie odpowiedniej diagnostyki i podjęcia leczenia, co umożliwia ograniczenie albo zahamowanie postępu choroby.
dr n. med. Katarzyna Kubasik-Kładna – specjalista okulista
